VÕ THUẬT BÌNH ĐỊNHhttps://vothuatbinhdinh.vn/uploads/home/logo_vtbd.png
Thứ ba - 07/10/2025 06:00
Trong ánh chiều rực nắng ở khu vực IX phường Trần Quang Diệu (nay là phường Quy Nhơn Bắc), những tiếng hô đồng thanh, những đòn thế mạnh mẽ kết hợp với những bước di chuyển thanh thoát, nhịp nhàng của lớp học trò trẻ như nối tiếp hơi thở của cha ông. Võ sư Hồng Kha lặng lẽ đứng bên cạnh, nụ cười hiền trên gương mặt rám nắng. Ở ông, người ta thấy rõ niềm tin rằng: dù thời gian có đổi thay, Võ cổ truyền Bình Định vẫn sẽ sống mãi, bởi nó được nuôi dưỡng bằng tình yêu, ý chí và lòng tự tôn dân tộc.
Võ sư Hồng Kha là một người thầy tận tậm trong công tác truyền dạy Võ cổ truyền
Trong dòng chảy của văn hóa dân tộc Việt Nam, Võ cổ truyền không chỉ là một môn thể thao mà còn là tinh hoa của bản lĩnh, nhân cách, là tâm hồn và văn hoá đặc biệt của người Việt. Tại các địa phương thuộc tỉnh Bình Định cũ (phía đông tỉnh Gia Lai) cái nôi của võ học nước nhà, nhiều thế hệ võ sư đã bền bỉ giữ gìn và phát huy giá trị này. Trong số đó, Võ sư Hồng Kha, người gắn bó với phong trào Võ thuật cộng đồng hơn 45 năm, được xem như một trong những người góp phần hồi sinh sức sống của các lớp Võ cổ truyền phong trào ở cơ sở. Chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với Võ sư Hồng Kha về hành trình, khó khăn và giải pháp để Võ cổ truyền lan tỏa mạnh mẽ hơn trong đời sống hôm nay.
PV: Thưa Võ sư, ông có thể chia sẻ đôi nét về quá trình gắn bó với Võ cổ truyền và cái duyên đưa ông đến với các lớp Võ phong trào?
Võ sư Hồng Kha: Tôi rất tự hào khi được sinh ra trên một vùng đất được mệnh danh là đất Võ xứ Văn chương. Từ nhỏ tôi đã được nghe những câu chuyện, được nhìn thấy các bậc danh sư, tiền bối, các Võ sĩ đương thời trong làng Võ truyền dạy những bài quyền, bài binh khí căn bản của Võ cổ truyền và những trận thi đấu Võ đài đầy nảy lửa. Lớn lên trong thời kỳ đất nước còn nhiều khó khăn, tôi hiểu rằng Võ thuật không chỉ là sức mạnh thể chất, mà còn là cách để con người rèn luyện ý chí, tinh thần kỷ luật và lòng tự tôn dân tộc.
Cái duyên dạy Võ phong trào đến rất tự nhiên và rất sớm. Từ khi còn là môn sinh của thầy Hồng Khanh tôi đã được thầy tin tưởng giao nhiệm vụ hướng dẫn cho các sư đệ. Đến năm 1984, sau khi lập gia đình nhận thấy nhiều thanh thiếu niên trong vùng ham thích võ thuật nhưng không có điều kiện theo học ở các Võ đường lớn. Tôi bắt đầu mở lớp dạy võ tại các sân bãi trống, vừa để giữ nghề, vừa để tạo sân chơi lành mạnh cho thanh niên. Ban đầu chỉ có vài học viên, nhưng dần dần lớp võ lan tỏa ra khắp xã, rồi các vùng lân cận. Điều khiến tôi tự hào nhất là nhiều sư đệ, các em học trò năm xưa giờ đã trở thành võ sư, huấn luyện viên, thậm chí là cán bộ ngành văn hóa – thể thao của địa phương. Đó là minh chứng rằng, khi Võ cổ truyền gắn với cộng đồng, nó sẽ tự nhiên bén rễ và phát triển bền vững.
Những trận đài chật kín khán giả đã nuôi dưỡng niềm đam mê Võ cổ truyền của Võ sư Hồng Kha ngay từ khi còn trẻ
PV: Hiện nay, phong trào Võ cổ truyền trong cả nước nói chung và tỉnh nhà nói riêng đang phát triển như thế nào, thưa ông?
Võ sư Hồng Kha: Có thể nói, trong khoảng 15 năm trở lại đây, phong trào Võ cổ truyền đã có bước chuyển mình rõ rệt. Ở tỉnh nhà, gần như xã nào cũng có câu lạc bộ, võ đường hoặc lớp võ phong trào. Tỉnh cũng thường xuyên tổ chức Liên hoan quốc tế Võ cổ truyền Việt Nam, Giải Võ thuật cổ truyền các Võ đường Bình Định tranh Cúp Hoàng đế Quang hằng năm, các Chương trình Đêm Võ đài Bình Định hoặc các hoạt động biểu diễn phục vụ các sự kiện chính trị như Lễ hội chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa, các chương trình biểu diễn nghệ thuật thứ 7 hàng tuần tại Quảng trường Nguyễn Tất Thành….
Điều đáng mừng là lớp trẻ bây giờ không chỉ học võ để thi đấu hay biểu diễn mà còn học để hiểu về cội nguồn văn hóa dân tộc. Các trường học, đặc biệt là bậc Tiểu học và THCS, cũng đã bắt đầu đưa Võ cổ truyền vào chương trình ngoại khóa. Một số trường đại học còn mở câu lạc bộ võ cổ truyền như một hình thức giáo dục thể chất kết hợp văn hóa truyền thống trong đó có thể kể đến như trường Đại học Quy Nhơn, Đại học quốc gia TP. Hồ Chí Minh… Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận rằng phong trào vẫn còn nhiều chênh lệch giữa các địa phương. Ở đô thị, phong trào mạnh về hình thức và truyền thông, nhưng ở vùng nông thôn – nơi võ từng gắn với đời sống – lại thiếu cơ sở vật chất, thiếu người dạy có chuyên môn, khiến việc duy trì lớp võ gặp khó khăn.
PV: Theo ông, những khó khăn lớn nhất trong việc phát triển các lớp Võ cổ truyền phong trào hiện nay là gì?
Võ sư Hồng Kha: Khó khăn lớn nhất vẫn là nguồn nhân lực và cơ sở vật chất. Nhiều võ sư tâm huyết nhưng tuổi đã cao, trong khi lớp trẻ ít người đủ điều kiện để kế nghiệp vì phải mưu sinh bằng nghề khác. Việc duy trì lớp võ đòi hỏi thời gian, địa điểm, và một phần kinh phí – điều này khiến nhiều võ sư dù có tâm nhưng không thể gắn bó lâu dài.
Thứ hai là thiếu cơ chế hỗ trợ cụ thể từ chính quyền địa phương. Hiện nay trên địa bàn tỉnh ngoài một số Lò võ tiêu biểu và các tuyến vệ tinh của tỉnh, thì rất ít địa điểm lớp võ được công nhận là mô hình thể thao cộng đồng, được hỗ trợ sân bãi, dụng cụ… Đa phần để mở một điểm dạy Võ cổ truyền các Võ sư, huấn luyện viên phải tự lo tất cả. Ngoài ra, ảnh hưởng của đời sống, kinh tế hiện nay cũng khiến phong trào Võ cổ truyền gặp nhiều thách thức. Thanh niên ngày nay có nhiều lựa chọn giải trí khác, họ bị cuốn vào mạng xã hội, trò chơi điện tử, nên việc thu hút học viên đến với các lớp Võ cổ truyền cần cách tiếp cận mới mẻ hơn trong đó vai trò của chính quyền cần được phát huy nâng cao.
Đa phần các lớp Võ cổ truyền được tổ chức trên một mảnh đất trống thiếu nhiều cơ sở vật chất tập luyện
PV: Vậy theo ông, đâu là yếu tố quyết định để phát triển phong trào Võ cổ truyền trong tình hình mới?
Võ sư Hồng Kha: Tôi cho rằng có ba yếu tố quan trọng: con người – cộng đồng – và văn hóa.
Trước hết là con người, cụ thể là đội ngũ võ sư, huấn luyện viên. Họ phải vừa giỏi chuyên môn, vừa hiểu tinh thần Võ đạo, biết dạy người trước khi dạy võ. Muốn phong trào mạnh, phải đào tạo và trẻ hóa đội ngũ này, để có những người vừa biết võ, vừa biết truyền cảm hứng cho học viên.
Thứ hai là sự gắn kết cộng đồng. Lớp võ phong trào không chỉ là nơi rèn luyện thể chất mà còn là môi trường sinh hoạt văn hóa. Ở những nơi mà người dân, đoàn thể, chính quyền cùng chung tay – phong trào sẽ rất bền. Ngược lại, nếu chỉ dựa vào cá nhân võ sư thì khó duy trì lâu dài.
Cuối cùng là yếu tố văn hóa. Võ cổ truyền phải được nhìn như một di sản văn hóa sống, không chỉ là môn thể thao. Mỗi bài quyền, bài binh khí đều ẩn chứa triết lý sống, đạo lý làm người. Khi học trò hiểu điều đó, họ sẽ yêu võ, yêu quê hương và có ý thức giữ gìn truyền thống.
Cần một thế hệ Võ sư, Huấn luyện viên Trẻ có chuyên môn tốt và đầy đủ phẩm chất đạo đức
PV: Ông có thể chia sẻ thêm về cách mà các lớp võ phong trào hiện nay đang được tổ chức và duy trì?
Võ sư Hồng Kha: Ở nhiều địa phương, lớp Võ phong trào thường do các Võ sư địa phương đứng lớp hoặc phối hợp với Đoàn Thanh niên, các Trường học đứng ra tổ chức lớp học. Học viên phần lớn là học sinh, thanh niên, công nhân hoặc người dân yêu thích võ thuật. Lớp học thường tổ chức buổi chiều hoặc tối, tùy điều kiện thời tiết và thời gian sinh hoạt cộng đồng. Chúng tôi luôn chú trọng dạy những bài quyền cơ bản, kết hợp kỹ năng tự vệ, kỹ thuật đối kháng đồng thời lồng ghép giáo dục đạo đức, tinh thần yêu nước, tôn sư trọng đạo. Đặc biệt, vào dịp Lễ hội hoặc các giải thi đấu, các Võ đài phong trào, các võ sinh được cùng nhau tham gia biểu diễn đồng diễn, thi quyền, thi đối kháng. Đây là cơ hội để các học viên rèn luyện, giao lưu và thêm tự hào về truyền thống Võ cổ truyền Bình Định.
Võ đường Hồng Kha luôn năng nổ trong các hoạt động tham gia các giải đấu Võ thuật cấp tỉnh
PV: Nhiều người cho rằng cần hiện đại hóa Võ cổ truyền để phù hợp với xu hướng hội nhập. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
Võ sư Hồng Kha: Hiện đại hóa là xu thế tất yếu, nhưng cần hiểu đúng. Võ cổ truyền không thể giữ nguyên hình thức xưa cũ, nhưng cũng không thể “pha loãng” để chạy theo thị hiếu. Tôi ủng hộ việc ứng dụng công nghệ trong công tác huấn luyện, giảng dạy. Ví dụ ghi hình bài quyền, hướng dẫn trực tuyến, tổ chức các cuộc thi qua mạng để giới trẻ tiếp cận dễ hơn. Tuy nhiên, cái gốc của Võ cổ truyền Bình Định là tinh thần, là đạo lý, là kỹ pháp chân truyền – những thứ đó không thể thay thế bằng công nghệ. Cái quan trọng là phải giữ được hồn cốt, đồng thời thích nghi về phương pháp. Khi lớp võ phong trào biết kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa dạy võ và dạy người, thì tự khắc phong trào sẽ phát triển vững chắc.
PV: Trong vai trò từng là Phó Chủ tịch Hội Võ thuật Quy Nhơn và là một người nhiều năm dạy võ phong trào, ông mong muốn điều gì nhất đối với thế hệ võ sinh trẻ hôm nay?
Võ sư Hồng Kha: Tôi luôn nói với học trò: “Học võ trước hết để rèn nhân cách.” Võ không chỉ là đánh đấm, mà là cách rèn bản lĩnh, biết kiểm soát bản thân, sống có nghĩa, có tình. Tôi mong thế hệ trẻ hiểu rằng, Võ cổ truyền Bình Định là một tài sản vô cùng quý giá của người Bình Định nói riêng và của cả dân tộc Việt Nam nói chung, không chỉ để thi đấu hay biểu diễn, mà để sống đẹp hơn, mạnh mẽ hơn. Nếu mỗi người trẻ học võ đều mang trong mình tinh thần nghĩa hiệp, yêu nước, tôn sư trọng đạo, thì dù họ có đi đâu, làm gì, cũng góp phần lan tỏa giá trị tốt đẹp của dân tộc. Tôi cũng hy vọng Nhà nước và các tổ chức xã hội sẽ tiếp tục quan tâm hơn nữa đến việc đưa Võ cổ truyền Bình Định vào trường học, vào chương trình giáo dục thể chất, vì đó là cách hiệu quả nhất để gieo hạt giống văn hóa ngay từ tuổi nhỏ.
Tinh thần Tôn sư trọng đạo là một trong những giá trị tốt đẹp của Võ cổ truyền
PV: Cuối cùng, ông có thể gợi ý định hướng việc phát triển các lớp Võ cổ truyền phong trào cần chú trọng những nội dung gì ạ?
Trong điều kiện Võ cổ truyền Bình Định đang được tổ chức UNESCO xem xét ghi danh vào danh sách phi vật thể đại diện của nhân loại. Tôi nghĩ rằng việc phát triển các lớp Võ cổ truyền phong trào cần hướng đến ba mục tiêu cụ thể:
Một là: Mở rộng quy mô lớp võ phong trào đến từng thôn, xóm, đặc biệt chú trọng vùng nông thôn, miền núi – nơi còn thiếu sân chơi thể thao cho thanh thiếu niên.
Hai là: Đào tạo đội ngũ huấn luyện viên trẻ, những học viên giỏi, có đạo đức tốt sẽ được bồi dưỡng để kế thừa, đảm nhận công tác huấn luyện ở các lớp mới.
Ba là: Tăng cường giao lưu, liên kết giữa các võ đường và trường học: Tổ chức các giải Võ cổ truyền phong trào cấp xã, khu vực, cấp tỉnh; đưa Võ cổ truyền vào hoạt động ngoại khóa định kỳ hàng năm của các bậc học trong trường học. Điều quan trọng nhất là: phát triển phong trào phải dựa trên tinh thần tự nguyện, bền bỉ, và tình yêu với quê hương. Khi người dân xem việc tập võ là một phần trong đời sống văn hóa, thì Võ cổ truyền sẽ không bao giờ mất đi và luôn luôn trường tồn theo thời gian.
PV: Xin cảm ơn võ sư Hồng Kha về những chia sẻ tâm huyết và chúc ông luôn mạnh khẻo để tiếp tục trao truyền ngọn lửa đam mê mang tên Võ cổ truyền Bình Định!
